Bij wijzer-worden denk ik aan bedachtzaamheid, eerder dan aan wijsheid. Is het waar dat bedachtzaamheid bevraagt en overweegt, wijsheid constateert en weet? Het bedachtzame een beweging, wijsheid het moment? Bedachtzaamheid wat je doet of vertoont, wijsheid iets dat je kunt bereiken of bezitten? Ik ga op zoek naar antwoorden in mijn persoonlijke “Kleine geschiedenis van de wijsheid”
De vrouw in het hotel bij mij om de hoek vraagt naar mijn activiteiten in het winkelpandje dat ik even daarvoor noemde. Ik zeg lachend: “Nou ja, nu ziet het eruit alsof er een bom is ontploft”. “Natuurlijk”, zegt ze, “geleerden hebben altijd overal boeken en papier liggen.” Ik bevestig dat dat nu zo is – in stilte verbaast de terloopse constatering me. In coronatijdperk ontbijt ik alle ochtenden in mijn kamer, en ze heeft me zelfs niet met een krantje gezien. Evenzogoed pas ik in haar ogen kennelijk in een profiel – geleerde oudere vrouw. Dat ik in dit hotel, een door Berlage gebouwd rijksmonument, eerder vertelde dat ik op drift ben in mijn eigen stad wegens onderhoudsproblemen in het gemeentelijk monument dat mijn woning hoort te zijn lijkt die mal sterker te maken, net als de gesprekken die ik voer met de eigenaar/manager.
Ooit dacht ik dat de hoogst te begeren staat zou zijn geleerd en wijs te zijn. Die twee begrippen leken bij elkaar te horen. In elk geval zou je niet wijs kunnen zijn zonder geleerdheid, al zou geleerdheid niet automatisch tot wijsheid leiden. Inmiddels ruilde ik het woord geleerdheid in voor eruditie, en ervaar ik het begrip wijsheid als elitair, misschien zelfs wel als hoogmoedig. Tussen het eerste en het tweede deel van deze alinea passeerden er meerdere decennia. Daar speur ik verder, in dat deel van mijn persoonlijke ontwikkeling.
Ik was acht toen ik het huis van de historicus bezocht. Wat een historicus was of deed wist ik niet. Ik werd in een woning tjokvol boeken onthaald als een autonoom denkend wezen. Zelfs slaagde ik er die dag in om mijn eerste zelfstandige denkproces tot een goed einde te brengen, geïnitieerd door een vraag van de heer des huizes. Zijn reactie op mijn helemaal zelf uitgevonden antwoord maakte me trots – een ervaring waar ik lang op kon teren.
Verder lezen?
Dat kan hier